Ebeveynlerin davranışları, çocukların davranış şekillerinde oldukça etkili bir rol oynar ve çocukların kişilik gelişiminde önemlidir. Çocukların karakteri üzerinde etkili ebeveyn davranışları vardır ve bunlar çocuğun kişiliğine yön verir.
Ebeveyn davranışlarının ve çocuklarını yetiştirme stratejilerinin çocuğun çevresiyle nasıl bir ilişki kurduğu konusunda da oldukça büyük bir önemi vardır. Demokratik, baskıcı, kontrolcü, ilgisiz, aşırı korumacı olma gibi çocuğun karakter gelişiminde etkisi olan birçok ebeveyn tutumu ve davranışı vardır.
Ebeveynlerin sergiledikleri davranışlar ve benimsedikleri ebeveyn tutumları konusunda bilinçli olması önemlidir. Anne babaların nasıl davranışların çocukların karakteri üzerinde etkili ebeveyn davranışları olduğunu bilmesi gerekir. İdeal davranışlarda bulunan ebeveynlerin çocuklarının sağlıklı, kendine güvenli, bağımsız, sorun çözme kabiliyetine sahip karakterler olma olasılığı yüksektir.
Demokratik Davranan Ebeveynler
Demokratik ebeveyn tutumu sergileyen ebeveynler çocuklarının fikirlerini önemserler ve çocukların da aile içinde söz hakları vardır. Çocukların kendi isteklerini ve ihtiyaçlarını ifade edebilmeleri onlar için saygı gösterilmesi gereken bir konudur. Çocuklarına karşı anlayışlı, destekleyici, adaletli, güven verici ve hoşgörülü davranışlar sergilerler. Çocuklarıyla ilişkilerinin temeli sevgi, şefkat ve saygıya dayanır.
Aile kuralları vardır ama bu kurallar katı değildir, baskıyla oluşturulmamıştır. Kuralların genel amacı çocukların sorumluluk sahibi olmalarını sağlamaktır. Bu tutumda kuralların ve sınırların benimsenmesi ve anlaşılabilmesi için çocuğa açıklamalar yapılır. Çocukların karakteri üzerinde etkili ebeveyn davranışları arasında olan demokratik tutum sayesinde çocuklar kendine güveni olan, dengeli, aktif, sorumluluk sahibi, girişken, sosyal, duyarlı ve bağımsız bir kişilik geliştirebilirler. Kendi kararlarını kendileri verebilirler ve sağlıklı ilişkiler kurabilirler.
Baskıcı ve Kontrolcü Davranış Sergileyen Ebeveynler
Çocuğunuz oyuncaklarını toplamadığı zaman odasından çıkmama cezası alıyorsa, sırf etrafı çok dağıttığı için oyuncaklarını saklıyorsanız ya da çocuğunuz sadece sizin seçtiğiniz kıyafetleri giyebiliyorsa ve onun kendi zevkine göre kıyafetleri olmasına izin vermiyorsanız bu tutumu sergileyen ebeveynlerden olabilirsiniz.
Baskıcı ve kontrolcü olmak çocukların karakteri üzerinde etkili ebeveyn davranışları arasındadır ve bu tür ebeveynlerin çoğunlukla katı kuralları ve sınırları vardır. Baskıcı otoriter ebeveyn tutumu benimseyen anne ve babalar çocukları istenmeyen bir şekilde davrandığı zaman disiplini sağlamak için ceza yöntemine başvururlar. Bazı ailelerde ceza yöntemleri fiziksel boyuttadır ve bu da çocuğun karakter gelişimini olumsuz etkiler. Çocuğun sürekli kendi kontrolleri altında olmasını isterler ve çocukların koydukları kurallara sıkı bir şekilde uymalarını beklerler. Çocuk onaylanmak için ebeveynlere boyun eğer ve anne-babasından çekinir.
Kontrolcü ve otoriter ailelerin çocuklarının korkak bir karaktere sahip olma olasılığı oldukça yüksektir. Çocuklar aşağılık duygusu yaşayabilir ya da isyankar bir tutum sergileyebilir. Diğer insanlarla ilişki kurmakta güçlük çekebilirler. Baskıcı olan ebeveynlerin çocukları yeterli özgüvene sahip olamayabilirler. Fazla baskı çocuğu içe kapanık, çekingen, güvensiz, kin tutan ya da agresif bir karaktere dönüştürebilir.
İlgisiz ve Kayıtsız Ebeveynler
Çocuğun ihtiyaçları konusunda duyarsız, sevgi ve şefkati çocuklarına veremeyen, çocukları üzerinde herhangi bir kontrol sağlamayan anne babalar ilgisiz ebeveyn tutumu sergilerler. Bu şekilde davranan ailelerde disiplin yoktur ve çocuklar tamamen kendi hallerine bırakılmıştır. Ebeveynler çocuklarına karşı umursamaz bir tavırdadır ve çocuk anne babasından ilgi göremez. Çocukların neye ihtiyacı olduğu ebeveynler tarafından görmezden gelinir. Çocuk kendi başınadır ve seçimlerinde yalnızdır.
İlgisizlik ve kayıtsızlık çocukların karakteri üzerinde etkili ebeveyn davranışları arasındadır. Bu tür davranışlar çocukların kin ve endişe hissetmelerine sebep olduğu için saldırgan ve isyankar bir kişilik geliştirmelerine sebep olabilir. Güvensiz bir karaktere sahip olabilirler ve çevreleriyle sağlıklı ilişkiler kurmaları zordur. Madde kullanımına ve suç işlemeye yatkın olduklarından dolayı çevreleri için zararlı olabilirler.
Aşırı Koruyucu Ebeveynler
Aşırı koruyucu ebeveyn tutumu çocuklarına aşırı bağlı olan anne babalar tarafından benimsenmiştir. Bu tutuma sahip olan ebeveynler çocuklarına karşı büyük bir sevgi beklerler ve aşırı bir şekilde kollayıcıdırlar. Çocuğa zarar gelmesinden o kadar korkarlar ki olabilecek her problemin önüne geçmeye çalışırlar. Böylece çocuğun kendi kendisini yönlendirmesine engel olurlar ve çocuk kendi kendine yetemez.
Çocukların yapması gereken işleri kendileri yaptıkları için çocukta sorumluluk duygusu gelişemez. Bunlar da elbette çocukların karakteri üzerinde etkili ebeveyn davranışları arasındadır. Bu davranışları sergileyen ebeveynlerin çocukları bağımlı, kendine güvensiz bir karakter olabileceği gibi bencil ve isyankar da olabilirler.
